هر آن چه باید در مورد حسابرسی صورت های مالی بدانیم

مقدمه ای بر حسابرسی صورت های مالی:

حسابرسی داخلی : حسابرسی صورت های مالی (Financial Statement Audit) یکی از روش های ممیزی رایج در کسب و کار ها است. به علت افزایش سوءاستفاده ها و کلاهبرداری ها، امروزه از تمامی روش های حسابرسی برای جلوگیری از این موضوع، استفاده می شود.

صورت های مالی یکی از مهم ترین اسناد موجود در شرکت ها است. در حال حاضر ممیزی صورت های مالی حتی در کسب و کار های کوچک و نوپا نیز برای جلوگیری از کلاهبرداری ها، استفاده می شود. در ادامه می خواهیم به این مقوله بپردازیم.

در ابتدا بهتر است، تعریف حسابرسی و صورت مالی را بدانیم. سپس روش ها و کاربرد های ممیزی صورت های مالی را تشریح می کنیم.

حسابرسی یا ممیزی چیست؟

حسابرسی (AUDITING) فرآیندی است که طی آن اسناد و مدارک تهیه شده به وسیله ی حسابدارن، توسط یک فرد یا شرکت مستقل، صحت سنجی می شوند. حسابرسی، بازرسی یا رسیدگی، با ارائه یک اظهار نظر دقیق و بی طرف در مورد ارزیابی گزارشات مالی، به دنبال کشف اشتباهات سهوی و عمدی{تقلب ها، سوءاستفاده ها و کلاهبرداری ها} است.

اسناد، مدارک، گزارشات و صورت های مالی حسابرسی شده، دارای اعتبار بسیار بالاتری هستند. توجه شود که حسابرسی می تواند توسط کارمندان مورد اعتماد شرکت نیز صورت بگیرد. البته این مورد باعث کاهش بسیار زیاد اعتبار گزارش نهایی می شود.

حسابرس:

بازرس باید به حسابداری آشنا و اصول، استاندارد ها، سیستم های مالی و حتی نرم افزار های این کار را نیز آموزش دیده باشد. داشتن تحصیلات حسابداری نیز می تواند به پیشرفت در این شغل کمک کند. داشتن تحصیلات در رشته حسابرسی لازمه ورود به این حرفه است. همچنین در بسیاری از کشور ها، گواهینامه صلاحیت، از سمت سازمان ها و نهاد های خاص به حسابرسان داده می شود.

بازرسی کاری حساس و مهم است. از همین رو در صورت بروز هرگونه مشکل نه تنها گواهینامه لغو شده، بلکه برای حسابرس نیز مجازات های سنگی در نظر گرفته می شود. توجه کنید که بازرس باید فرد یا افرادی خارج از گروه حسابداری باشد.

انواع ممیزی:

بازرسی بر اساس هدف، اسناد و مدارک مورد برسی، نوع ارائه گزارشات و افرادی که گزارش به آن ها تحویل داده می شود، انواع مختلفی دارد. انواع ممیزی ها عبارتند از:

• بازرسی داخلی
• رسیدگی رعایتی
• ممیزی عملیاتی
• بازرسی قانونی
• و حسابرسی صورت ‌های مالی

در ادامه به معرفی بازرسی صورت های مالی می پردازیم.

ممیزی صورت های مالی:

رسیدگی صورت های مالی به فرآیندی می گویند که در آن صورت های مالی شرکت ها، کسب و کارها، نهاد ها و سازمان های دولتی و خصوصی صحت سنجی و شفاف سازی می شوند. بازرسی صورت های مالی به دلیل اعتباری که به صورت های مالی می دهند، امروزه بسیار پر استفاده شده اند. دلیل آن نیز جلب اعتماد افراد و نهاد ها برای سرمایه گذاری و یا اعطای وام است.

مثال:

1. تمامی شرکت ها و کمپانی هایی که می خواهند وارد بورس شوند موظف به ارائه ممیزی صورت های حساب خود هستند. همچنین این شرکت ها باید به صورت سالانه نیز این کار را تکرار کنند.
2. تمامی کسب و کار هایی که می خواهند وام دریافت کنند، باید در مدارک ارائه شده به بانک و یا نهاد مورد نظر، گزارش بازرسی صورت های مالی خود را نیز قرار دهند.
3. همچنین در مبادلات تجاری و اقتصادی نیز به این نوع حسابرسی نیاز می شود.
4. در صورتی که اعتبار خواسته شده توسط شرکت بالا باشد، تامین کنندگان برای تمدید یا بستن قرار داد اعتبار تجاری، بازرسی صورت های مالی شرکت را می خواهند.

انواع صورت های مالی:

قبل از تشریح بیشتر حسابرسی صورت های مالی، بهتر است به انواع صورت های مالی بپردازیم. به طور کلی در حسابداری چهار نوع صورت مالی بسیار مهم وجود دارد. در ادامه این موارد را معرفی می کنیم.

صورت های مالی

۱٫    گزارش سود و زیان:

این نوع صورت مالی در واقع نشان دهنده عملکرد مالی یک شرکت است. این گزارش در بازه های مشخصی تهیه می شود. اجزای تشکیل دهنده این صورت مالی عبارتند از:

• سود یا زیان خالص
• هزینه‌ های مالی
• مالیات بر درآمد
• دارایی های عملیاتی
• هزینه ‌های عملیاتی
• سود یا زیان عملیاتی
• سایر درآمدها و هزینه‌ های غیر عملیاتی
• سود یا زیان فعالیت‌ های عادی
• اقلام غیر مترقبه
• سهم اقلیت

هر کدام از این موارد توضیحات گسترده ای دارند که در این بحث نمی گنجد.

۲٫    گزارش سود و زیان جامع:

این صورت مالی از کاهش کل درآمد بدست آمده از هزینه ها،{ سود خالص} بدست می آید که در واقع بیانگر درآمد صاحبان شرکت است. این گزارش سرمایه در گردش شرکت را نمایش می دهد. از این رو در تصمیمات کلان بسیار حائز اهمیت است. به همین دلیل در جمع آوری آن باید بسیار دقت شود. گزارش سود و زیان جامع که به آن صورت سرمایه نیز گفته می شود اهمیت و جایگاه بسیار ویژه ای دارد.

۳٫   گزارش صورت جریان وجوه نقد:

این صورت مالی، خروجی ها و ورودی های مالی یک شرکت را با جزئیات ریز، نمایش می دهد. در واقع گزارش صورت جریان وجوه نقد، مبدا پول های ورودی و مقصد پول های خروجی و مقاصد آن ها را گزارش می کند. به همین دلیل نیز جایگاه ویژه در حسابرسی صورت های مالی دارد.

۴٫    ترازنامه:

این نوع صورت مالی نشان دهنده وضعیت مالی و اقتصادی شرکت ها است. در این گزارش میزان نقدینگی موجد شرکت به صورت مقدار بدهی ها و توان پرداختی شرکت بیان می شود. ترازنامه اطلاعات کافی در مورد حقوق صاحبان سرمایه، شرکت و کسب و کار می دهد. در ادامه اجزای مهم ترازنامه را نام می بریم.

• دارایی‌ های ثابت مشهود
• دارایی‌ های ثابت نا مشهود
• سرمایه‌ گذاری ‌ها
• موجودی کالا و مواد
• حساب‌ ها و سایر اسناد دریافتنی
• موجودی نقد
• حساب ‌ها و اسناد پرداختنی
• ذخیره مالیات
• ذخیره مزایای پایان خدمت پرسنل
• بدهی ‌های بلند مدت
• سهم اقلیت
• سرمایه و اندوخته‌ ها

مراحل حسابرسی صورت های مالی:

1. برنامه ریزی و ارزیابی ریسک: در این مرحله یک تیم حسابرسی جمع آوری و دستور العمل های کلی برای حسابرسی تعیین می شود. در ادامه ریسک ها و خطر هایی که می تواند باعث بروز مشکل در گزارش شده را پیش بینی می کنند. این کار نیاز به شناخت زمینه کاری شرکت توسط بازرسان دارد.
2. تست کنترل های داخلی: در این مرحله کنترل های داخلی شرکت و سطح کارایی آن ها توسط حسابرسان مورد برسی، تجزیه و تحلیل قرار می گیرد. این کنترل ها می تواند شامل سیستم ها و فرآیند های خودکاری باشند که توسط شرکت برای افزایش بهرهوری عملیاتی بالاتر، حفاظت از دارایی ‌ها و گزارش دقیق همه تراکنش ‌ها مورد استفاده قرار می گیرد.
3. تست اساسی: در این مرحله حسابرسی صورت های مالی، بازرسان به دنبال راستی آزمایی، صحت و سنجیه، گزارشات، اسناد و ارقام ارائه شده توسط حسابداران هستند. بعضی از فرآیند های حسابرسان در این مرحله را در ادامه تشریح می کنیم.

• بازرسی فیزیکی دارایی ها در صورت نیاز.
• بررسی دقیق و قاطع ارقام ثبت شده در اظهارنامه در برابر اسناد و سوابق واقعی شرکت.
• تحقیق و برسی در مورد اشخاص ثالث یا هر گونه تاییدیه خارجی تراکنش های مالی و جزئیات آنها که توسط شرکت گزارش شده است. این کار اغلب شامل تایید گرفتن و تحقیق از بانک ها و نهاد های تجاریه در ارتباط با شرکت می شود.

بازرس در حال حسابرسی صورت های مالی

اهداف حسابرسی صورت های مالی:

هدف ممیزی صورت های مالی این است که حسابرس بتواند بر مبنای گزارشات و اسناد شرکت، نظر و مشاوره خود را در مورد صورت های مالی و شرایط کسب و کار آن شرکت دهد. برای همین صورت های مالی باید به طور دقیق و بر اساس الزامات قانونی توسط حسابدار تهیه شود. توجه کنید که نظر بازرس تضمینی در مورد دوام شرکت یا نتیجه دهی مدیریت شرکت در آینده نیست.

مزایای بازرسی صورت های مالی:

بالا بردن عملکرد فرآیند های کسب و کار: با انجام ممیزی صورت های مالی، حسابرس می تواند نقاط ضعف سیستم شرکت را تشخیص دهد. سپس با بر طرف کردن این ضعف ها، کارایی سیستم ها و کنترل های داخلی افزایش یابد.

اطمینان دادن به سرمایه گذاران و بانک ها: صورت های مالی بازرسی شده از اعتبار و تضمین بالایی برخوردار هستند. از این رو می توانند با جلب اطمینان بانک ها و سرمایه گذاران باعث ورود نقدینگی به شرکت شوند.

ارائه دیدگاه واقعی و منصفانه: گزارشات حاصل از حسابرسی صورت های مالی نظری منصفانه و واقعی بر اساس اصول حساب داری را ارائه می کنند. این مورد به خصوص برای افراد سرمایه گذار در بورس حائز اهمیت است.

بازرسی صورت های مالی

ارائه گزارشات با ثبات رویه و سازگاری: گزارشات بازرسی شده، سطح مناسبی از ثبات رویه و سازگاری را در گزارش ارائه می دهند. این صورت های مالی بازرسی شده در تجزیه و تحلیل عملکرد شرکت بسیار تاثیر گزار است.

معایب و محدودیت های ممیزی صورت های مالی:

حسابرسان ممکن است، شواهد و دلایل متقاعد کننده را به جای شواهد قطعی، ملاک قرار می دهند. از این رو گزارشات آن ها قطعی نیست. همچنین هزینه و زمان بازرسی صورت های مالی زیاد است. این موارد از معایب و محدودیت های اصلی این نوع حسابرسی هستند.