بررسی حسابرسی بیمۀ تأمین اجتماعی

مقدمه ای بر بررسی حسابرسی بیمۀ تأمین اجتماعی

در تمامی کشورها امروزه افراد از طریق نهاد یا شرکتی دولتی یا خصوصی باید بیمه شوند. این شکل از بیمه فرد را آسوده خاطر می‌کند تا اگر در روند کاری دچار مشکل یا ضرری شد از شرکت بیمه بتواند پشتیبانی دریافت کرده و ضرر پیش آمده را جبران کند. در کشور ما ایران هم این موضوع بسیار گسترده است و تمامی نهاد‌های مالی و کسب و کارها موظف هستند تا پرسنل استخدامی خود را بیمه کرده و آن‌ها را در این زمینۀ بیمه پشتیبانی کنند. دقت داشته باشید که بیمه شکلی از دلگرمی و پشتیبانی کسب و کار از پرسنلی است که در اختیار دارد. بیمه شخص را آسوده خاطر می‌کند که در هنگام کار از او در شرایط بحرانی پشتیبانی کرده و به مواردی از جمله ضررهای جانی یا مالی رسیدگی می‌کند. البته لازم به ذکر است که این پشتیبانی بنا بر شکل بیمه و تعهدات شرکت به شخص بیمه شده کاملاً متفاوت است. حسابرسان بیمۀ تأمین اجتماعی شغلی بسیار مهم و حیاتی در این زمینه دارند. این دسته از افراد به صورت گردشی به بررسی نهاد‌هایی می‌پردازند که افراد خود را بیمه کرداند. این افراد وظیفه دارند تا با بررسی دفاتر قانونی شرکت‌ها یا کسب و کارهای در حال کار یا در زمان یافت مفاصا حساب، جا به جایی سهام، انتقال مالکیت و غیره از رعایت تمامی سیستم مالی این روندها در قبال بیمه اطمینان حاصل کنند. ما در این مقاله سعی داریم به صورت کامل و مفصلی به حسابرسی بیمۀ تأمین اجتماعی پرداخته تا صاحب کسب و کارها و شرکت‌های خرد و کلان را بیشتر با این موضوع و عواقب رعایت نکردن آن آشنا کنیم. تا پایان این مقاله با ما همراه باشید.

آشنایی با بیمۀ تأمین اجتماعی

ما در این مقاله قبل از ورورد به بحث حسابرسی بیمۀ تأمین اجتماعی اول باید به این موضوع بپردازیم که بیمۀ تأمین اجتماعی در حقیقت چه وظیفه‌ای را در قبال افراد یا نهادها دارد بعد از درک کامل و گفتن شرح وظایف بیمه می‌توانیم به درستی با حسابرسی بیمۀ تأمین اجتماعی آشنا شویم . بیمۀ تأمین اجتماعی از اصول کاری و قانونی کشورما نسبت به کارکنان و کارگران در تمامی سطوح کاری است. این موضوع افرادی که در زمینۀ شغل آزاد هم فعالیت دارند را در بر می‌گیرد. تمامی افرادی که دارای یک کسب و کار خرد یا کلان هستند طبق اصول کار در ایران موظف هستند در کنار دادن حقوق و مزایای مشخص شده در ابتدای کار حق بیمۀ شخص را هم به بیمۀ تأمین اجتماعی بپردازند. این بیمه در خلال کار و بعد از آن شخص را در زمینه‌های مختلف درمانی و مستمری گیری پشتیبانی می‌کند. در صورت بیمه نشدن فرد از طرف محل کار شخص در بسیاری از موارد می‌تواند از صاحب کار خود شکایت کرده و اقدام به پیگیری قانونی کند.

حسابرسی بیمۀ تأمین اجتماعی چیست؟

حسابرسی بیمۀ تأمین اجتماعی یکی از مهم‌ترین عناصر بازرسی کشور در جهت تأمین نیازها و پشتیبانی قشر ضعیف و یا متوسط جامعه است. این دسته از افراد که به حسابرسان بیمۀ تأمین اجتماعی مشهور هستند وظیفه دارند که به طور مداوم ولی با طول زمان‌های متفاوت به بررسی تمامی اسناد کسب و کارهایی بپردازند که پروندۀ بیمه در تأمین اجتماعی دارند. دقت داشته باشید که این حسابرس‌های بیمۀ تأمین اجتماعی شکلی از حسابرسی داخلی را بر عهده دارند. این افراد درست مانند یک حسابرس داخلی به تمامی شرکت‌ها و پرونده‌های مالی آن‌ها دسترسی داشته تا بتوانند به دقت روند پرداخت بیمۀ تمامی افراد و پرسنل کاری هر نهاد کاری یا سازمان را بررسی کنند تا این اطمینان را حاصل کنند که برای تمامی افراد بیمه در نظر گرفته شده است. لازم به ذکر است که اگر در کسب و کارهایی که موظف به پرداخت بیمه هستند این مورد توسط حسابرس تأیید نشود یعنی مشخص شود که صاحب کسب و کار در بیمه کردن پرسنل خود کم کاری کرده است. این شخص شامل برخی از مجازات‌های مالی و عمومی طبق قانون می‌شود. در حقیقت حسابرسان بیمۀ تأمین اجتماعی شکلی از حسابرسان داخلی هستند که وظیفه‌ای در قبال کنترل حق بیمۀ عمومی مردم را دارند.

ماده قانون‌های ۲۸ و ۳۸ قانون تأمین اجتماعی و اثرگذاری آن در حسابرسی بیمه

در کتاب قانون گذاری کشور دو ماده قانونی وجود دارد که در اصل تمامی بنیاد و اصول حسابرسی پرداخت بیمه را شامل می‌شود. تمامی اختیارات داده شده به یک حسابرس بیمه در حقیقت از این بخش از قانون به او محول شده است. مادۀ ۲۸ و ۳۸ قانون تأمین اجتماعی این دو ماده قانون مهم و کاربردی برای حسابرسان بیمۀ تأمین اجتماعی هستند. مادۀ ۲۸ قانون تأمین اجتماعی منابع درآمد سازمان یا نهاد را مشخص می‌کند.  این ماده بیانگر این موضوع است که حق بیمه به میزان ۳۰%  مزد یا حقوق است که هفت درصد آن برعهدۀ بیمه شده و ۲۰% درصد آن به عهدۀ کارفرما و سه درصد نهایی را هم دولت تقبل کرده است. این درحالی است که در شرایط کنونی حق بیمه در بخش سهم کارفرما با احتساب  بیمۀ کاری به ۲۳ درصد افزایش پیدا کرده است.

ماده قانون ۳۸ تأمین اجتماعی بیانگر این موضوع است که تمامی صاحبان کسب و کار و پیمان کاران در هر سطحی باید تحت عضویت سازمان تأمین اجتماعی در آیند. این موضوعی بسیار مهم و حیاتی است. چرا که اگر کسب و کاری بتواند این معافیت را در مورد کاری داشته باشد که عضو این سازمان نشود به راحتی می‌تواند کارکنان خود را بیمه نکرده و از این کار سر باز زند. این ماده قانون حتی در مورد کارکنان قرار دادی و مناقصه‌ای هم راهکارهایی در نظر گرفته تا تمامی اقشار جامعه را بتواند به صورت مناسبی پوشش دهد. با قوانین گفته شده متوجه خواهید شد که تمامی کسب و کارها و بنگاه‌های کاری خرد و کلان موظف هستند تمامی اسناد مالی خود را که مربوط به کارمندان و حقوق آن‌ها است را در اختیار حسابرسان بیمۀ تآمین اجتماعی قرار بدهند تا این بازرسان بیمه بتوانند درستی یا تخلف هر سازمان یا کسب و کار را بررسی کرده و از قشر متوسط و ضعیف در بخش خصوصی یا دولتی حمایت کنند.

هدف و خط اصلی فکر حسابرسی بیمه با چه رویکردی است؟

رویکرد این دو ماده قانون مهم به دو بخش اصلی تقسیم می‌شود. این بخش‌ها عبارت اند از:

• مورد اول : رسیدگی کامل به بیمۀ کارکنان و کارگاه‌ها “بیمه شدن تمامی افراد” در این بخش سازمان حسابرسی بیمۀ تأمین اجتماعی سعی می‌کند با بررسی تمامی لیست‌های کاری خود و فرستادن حسابرسان متعهدی که برای این کار در نظر گرفته به تمامی روند بیمۀ کارکنان و کارمندان در تمامی شغل‌های تحت پوشش این بیمه رسیدگی کند.
• مورد دوم : اطمینان در اجرای هر چه دقیق تر قوانین بیمه توسط صاحبان کسب و کار ” در این بخش حسابرسان دفاتر مالی کسب و کارها را به صورت کامل بررسی می‌کنند تا با توجه به موارد قانون گذاری شده از تخلفات احتمالی در بیمه نشدن کارمندان جلوگیری کنند.

نقش مهم و اساسی حسابرسی بیمۀ تأمین اجتماعی در حسابرسی داخلی کسب و کارها؟

بیمۀ تأمین اجتماعی نقش یک بازرس را در این مقوله به عهده دارد. قانون این اختیار را به بیمۀ تأمین اجتماعی سپرده است که با داشتن یک تیم تخصصی حسابرسی به مداخله در این امور پرداخته و به حسابرسی داخلی شرکت‌های طرف قرار داد بیمه سرکشی کند. این کار برای شفاف سازی عمکرد این سازمان‌ها در قبال کارمندان و شرکت بیمه است. این دسته از حسابرسان تمامی تلاش خود را در راستای پشتیبانی از حقوق کارمندان و کارکنان در بخش بیمه انجام می‌دهند. موسسۀ بیمۀ تأمین اجتماعی به عنوان اصلی ترین مرجع حسابرسی بیمه در تلاش است که تمامی اصناف تحت پوشش بیمه به صورت کاملی قوانین بیمه و مستمری را رعایت کرده و از قانون‌های حمایتی درستی برخوردار باشند.

قانون ۴۷ بیمۀ تأمین اجتماعی و تعیین اختیارات

این ماده قانون به صراحت به حسابرسی بیمه اشاره کرده است. بر اساس این ماده قانون ” کارفرمایان مکلف هستند صورت مزد و حقوق و مزایاى بیمه شـدگان همچنـین دفاتر و مدارک لازم را در موقـع مراجعـه بـازرس سـازمان، در اختیار او بگذارنـد. بازرسان سازمان می‌توانند از تمام یا قسمتى از دفاتر و مدارک مذکور رونوشـت یـا عکس تهیه و براى کسب اطلاعات لازم به هر یک از رؤسا و کارمنـدان و کـارگران کارگاه و مراجع ذیربط مراجعه نمایند. بازرسان سازمان حـق دارنـد کارگاه‌های مشمول قانون را مورد بازرسى قرار دهند و داراى همان اختیارات و مسؤولیتهـاى مذکور در مواد ۵۲ و ۵۳ قانون کار خواهند بود. نتیجه بازرسى حداکثر ظرف یک ۲ ماه از طرف سازمان به کارفرما اعلام خواهد شد”

مواردی که در حسابرسی بیمه مورد بررسی قرار می‌گیرد؟

بررسی و حسابرسی شرکت بیمه از زیر مجموعه‌های خود چنان کار گسترده‌ای است که امروزه این کار را در دوره‌های ۱۰ ساله انجام می‌دهند. اما برای سرعت بیشتر کارها در شرکت‌های خصوصی تنها مدارک آخرین سال مالی مورد بازرسی حسابرسان بیمۀ تأمین اجتماعی قرار می‌گیرد. لازم به توضیح است که

( بخشنامه مورخ ۰۵/۰۳/۱۳۹۷ با شماره ۲۴۴۰/۹۷/۱۰۰۰، چند استثنا نیز در نظر گرفته است.)

الف- در مواردی که موضوع ادعای سابقه و یا دستمزد به درخواست اشخاص مطرح باشد.

ب – در خواستهایی که مستند به آراء مراجع قضایی و شبه قضایی و شرکتهای در حال تصفیه از سوی واحدهای اجرایی ارائه می‌گردد.

ج- در صورتیکه مستنداتی به سازمان واصل گردد که بیانگر عدم اجرای قانون از جمله ماده ۳۸ و تبصره الحاقی به آن یا عدم اعلام واقعی دستمزد بیمه شدگان و مغایرت آن با اظهارنامه‌های مالیاتی باشد، درخواست بازرسی از دفاتر همراه مستندات منحصر با تشخیص مدیرعامل سازمان تأمین اجتماعی خارج از مدت مقرر مجاز خواهد بود.

بر اساس بند ج، در صورتی که حسابرسی به درستی انجام نگیرد یا مدارک مربوط به دستمزد بیمه شدگان به درستی ارائه نشود، سازمان می‌تواند همچون گذشته تمام مدارک ده ساله گذشته را بررسی کند. برای اینکه با چنین مشکلی رو به رو نشوید، باید در انجام امور مالیاتی و دفاتر قانونی خود دقت زیادی داشته باشید.

• یکی‌دیگر از کارهایی که حسابرسان بیمۀ تأمین اجتماعی انجام می‌دهند مشاوره دادن به صاحبان کار و مدیران مالی است. این دسته از افراد تمام سعی خود را می‌کنند که بهترین مشاورۀ را برای جریمه نشدن صاحبان کسب و کار در نظر بگیرند

بخش پایانی

سیستم بیمۀ تأمین اجتماعی در راستای در نظر گرفتن کرامت کارکنان و کارگران و همچنین شکل کلی رفاه عمومی افراد در نظر گرفته شده است. دقت داشته باشید که حسابرسان بیمۀ تأمین اجتماعی شکلی بسیار حرفه‌ای از بازرسی را در این گونه از موارد در نظر دارند و تمام سعی خود را انجام می‌دهند تا کارکنان و همین طور پرسنل تمامی بخش‌ها بتوانند از حقوق اولیۀ خود در راستای رفاه بیشتر بهره مند شوند.  بیمۀ تأمین اجتماعی شکلی از رفاه عمومی در سطح متوسط است که باعث امنیت بیشتر افراد در روند کاری می‌شود. باید در نظر داشته باشید که بازرسان حسابرسی بیمۀ تأمین اجتماعی یکی از مهم ترین مشاغل مربوط به کارکنان وکارگران محصوب می‌شود.

مسئول تولید محتوا : امیر شکیبا